Page 13 - 11. SAYI MART KAPAK

SAYFA 12 • SOSYAL HİZMET MAGAZİN • GÜNCEL • MART 2021

TÜRK SOSYAL HİZMET
TARİHİNDE ÖNEMLİ

KAVŞAKLAR
(CUMHURİYET ÖNCESİ)

TURGAY ÇAVUŞOĞLU*

Sosyal hizmet literatürünü incelediğimizde M.Ö 8. Yüzyılda
Mezopotamya’da ve 2. Yüzyılda Moğolistan’da çocuk
korumasıyla ilgili belgelere ulaşıldığını görmekteyiz.. Orta
Asya’da yaşayan Türk devletlerinin kız çocuklarının anneleri,
erkek çocuklarının ise babaları tarafından yetiştirilmeleriyle ilgili
kurallar ve uygulamalar belgelerde yer almaktadır. Uygurlarda,
Yakutlarda, Kırgızlarda, Karahanlılar’da evlat edinmeyle ilgili
uygulamalar hayata geçirilmiştir. Oğuzlar’da halk hikâyeciliğinin
güzel örneklerinden birisi olan Dede Korkut hikâyelerinde,
özellikle gençlerin tutum ve davranışları ve yaptığı
kahramanlıklarla isim almaları işlenmektedir. *1954 yılında Muğla’da doğmuştur. Lisans Eğitimini Sosyal
Türk sosyal hizmet tarihi incelendiğinde, savaşlar ve Hizmetler Akademisinde, yüksek lisansını Türkiye ve Orta
sonrasında yaşanan ekonomik yoksunluklar, salgın Doğu Amme İdaresinde (TODAİE) tamamlayarak Kamu
hastalıkların aileyi ve çocuğu etkilediği görülmektedir. Tarihte Yönetimi Uzmanı olmuştur. 1978-2011 yılları arasında Sosyal
görülen ilk yatılı kuruluşlardan birisi olan Gazan Yetimhanesi, Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğüne
Moğol istilaları sonucunda yaşanan katliamlarda çocuğun bağlı kuruluşlarda Sosyal Hizmet Uzmanı ve yönetici olarak
korunması sağlamak amacıyla Tebriz’de açılmıştır. 1297-1304 görev almıştır. 2007- 2018 yılları arasında Adnan Menderes,
yılları arasında İlhanlı Hükümdarı Gazan Han tarafından inşa Gediz ve Celal Bayar Üniversiteleri Sosyal Hizmet
edilen Şenb-i Gazan Külliyesinin içerisinde bir yetimhane Bölümlerinde konuk öğretim görevlisi olarak dersler vermiş
açılmış ve 100 eytâmın bakıldığı kurumda çocuklara harçlık ve staj danışmanlığı yapmıştır. Çavuşoğlu çalışmalarını
verilmesi, küçük çocuklar için süt anne (dâyegân) sosyal hizmet tarihi ve insan ticareti üzerine
görevlendirilmesi, bir sanat veya mesleği öğretme, çocukların
bakımının Atabek’lerce ( yaşlı, tecrübeli, güvenilir, şefkatli ve yoğunlaştırmıştır. Sosyal hizmet tarihi konusunda
evli görevliler) yapılması gibi bir çok kural konulmuştur. yayınlanmış makale ve kitapları bulunmaktadır.
Mısır’da 1284 yılında Memluk Sultanı Kalavun tarafından inşaa
edilen bimaristan (hastane) dönemin önemli sağlık
kuruluşlarından birisidir. Bimaristanda yoksul ve hastaların tedavilerinin yapılması gibi birçok sosyal yardımı üstlenmiştir.
tedavileri ve bakımları ücretsiz olarak sağlanmıştır. Kahire Özellikle padişah ve ailesi adına yaptırılan vakıflar; sosyal hizmet,
Hastanesi döneminin en önemli eserleri arasında yer almıştır. bayındırlık, ticaret ve eğitim alanında tam bir sosyal güvenlik
Hastanede laboratuvarlar ve ilaç depoları ve hasta koğuşları kurumu görevini yerine getirmiştir.
bulunmaktadır. Buradan yetişen doktorlar Osmanlı Türklerin Anadolu’ya göçüyle birlikte kurulan Ahi teşkilatı
İmparatorluğuna ait hastanelerde görev almışlardır. toplumsal dayanışmayı arttırmış, üretim ilişkilerinin denetlenebilir
Özellikle Türklerin İslamiyet’i kabulüyle birlikte yetim, kimsesiz, olmasını ve mesleki eğitimin sistematik bir şekilde sürdürülmesini
kadın ve yaşlılara yönelik hizmetler vakıflar kanalıyla sağlamıştır. Özellikle yamak ve çıraklık döneminde çocuklara
götürülmeye başlanmıştır. Vakıflar insanların doğumundan yönelik çok ciddi eğitimler verilmiştir. Çocuklar aldıkları sistematik
başlayarak, ölümüne kadar birçok sosyal yardımı muhtaçlara eğitimle sadece mesleki eğitim almakla kalmamış, toplumsal
ulaştırmıştır. Selçuklu ve Osmanlı coğrafyasında açılan vakıflar değerler, görgü örf ve adetler konusunda eğitilmişlerdir. Ahilik
halkın geçinmesi, yoksulların evlenmesi, genç kızların teşkilatı ile esnaf teşkilatının üretimi denetlenmiş esnafının
çeyizlerinin hazırlanması, yaralı hayvanların bakılması, sağlık dayanışmasını sağlayacak esnaf sandıkları ve esnaf keselerinin

W W W . S A B E V . O R G . T R / S O S Y A L - H İ Z M E T - M A G A Z İ N • S H M A @ S A B E V . O R G . T R