Page 14 - 11. SAYI MART KAPAK

SAYFA 13 • SOSYAL HİZMET MAGAZİN • GÜNCEL • MART 2021
kurulması sağlanmıştır. Ayrıca Bacıyan-ı Rum (Anadolu
Bacıları) teşkilatı ile kadınların üretime katılmaları ve
toplumsal dayanışmaya katkı vermeleri sağlanmıştır. Ahilik
sosyal yardımlaşma ve dayanışmada örnek çalışmaları
hayata geçirmiş, ülkenin toplumsal kalkınmasında önemli
rol oynamıştır.
Selçuklular ve Osmanlı döneminde açılan, sağlık yurdu,
şifa yurdu olarak anılan Darüşşifalar döneminin önemli
sağlık kuruluşları arasında yer almış ve Anadolu’nu değişik
kesimlerinde halka hizmet götürmüştür. Ruh sağlığı bozuk
olan kişilere yönelik götürülen müzik ile tedavi döneminin
reformist çalışmalarından birisini oluşturmuştur. Şifahane,
Darussıhha, Darulafiye, Darürraha, Darüttıb, Bimaristan, kolunda çocukların meslek edinmelerini sağlayarak, saygın bir
Bimarhane, Tabhane, Nekahathane, Maristan gibi isimlerle vatandaş olarak toplumda yer almaları konusunda
anılan Darüşşifalar, vakıf sistemiyle yönetilerek halkın desteklenmiştir. Uygulamanın başarısı üzerine İmparatorluğun
sağlık sorunlarına çare aramıştır. Birçok Darüşşifa binası bir çok bölgesinde (Bursa, İzmir, Erzurum, Diyarbakır, Bağdat,
günümüze kadar ulaşmıştır. Selanik, Şam, Trablusgarp, Prezin, Üsküp, vb) ıslahhaneler
Osmanlı döneminin önemli bir sosyal yardımlaşma açılmıştır. Islahhanelerin işleyişi halk tarafından büyük bir
geleneğini oluşturan Sadaka Taşları, bir elin verdiğini diğer takdirle karşılanmış olup, durumu iyi olan aileler çocuklarını
elin bilmemesi felsefesiyle yola çıkmış ve imparatorluğun belirli bir ücret karşılığında ıslahhanelere kayıtlarını
birçok yöresinde; mezarlıklarda, mahallelerde ve camilerde yaptırmışlardır. Özetle belirlemek gerekirse, ıslahhaneler
yer alarak özellikle yoksul halka yardımları ulaştırmıştır. kendinden sonra açılacak olan korunmaya muhtaç çocuklara
Miskinler Tekkesi ve cellat mezarlıklarında oluşturulan yönelik kurumların rehberi olmuştur. Sosyal hizmet tarihine
sadaka taşları, yardımda hoşgörüyü ve dayanışmayı damga vuran Islahhaneler, nizamnamesi ile sistemin sağlıklı
ortaya koymuştur. Karşılıksız yardımın en güzel bir şekilde kurulmasını sağlanmış, yılsonu şenlikleri ile yapılan
örneklerini oluşturan sadaka taşları imparatorluğun birçok işleri halk ile paylaşma fırsatı bulmuştur. Islahhanelerde
yerinde yoksula doğrudan ulaşan bir yardım sistemini üretilen mallar ordunun birçok ihtiyacının karşılanmasını
getirmiştir. Konuyla ilgili olarak Avrupa’dan gelen seyyahın sağlamıştır.
anılarında sadaka taşları sık sık yer almıştır. Seyyahlar Tanzimat dönemine damgasını vuran Darüşşafaka ve
cami önündeki sadaka taşlarından sadece yoksulların Darülaceze sosyal hizmet tarihinin prestij kurumlarından ikisini
yararlandığını ve ihtiyacı olmayanların sadaka taşlarındaki oluşturmaktadır. 1864 yılında kurulan Cemiyet-i Tedrisiy-i
paralara el sürmediğini vurgulamışlardır. İslamiye Derneği Kapalıçarşı’da çalışan çocuklara okuma
Osmanlı İmparatorluğunun Sanayi Devrimine ayak yazma öğretmek amacıyla çalışmalara başlamış daha sonra
uyduramaması sonucu yaşanan; yoksulluk, ekonomik dernek Darüşşafaka adını alarak korunmaya muhtaç çocuklar
sıkıntılar, savaşlar, toprak kayıpları beraberinde alanında günümüze kadar uzanan ciddi bir eğitim misyonu
korunmaya muhtaç çocukların bakım sorununu ortaya üstlenmiştir. Günümüze kadar gelen asırlık çınar, korunmaya
çıkarmıştır. Özellikle halk arasında “93 Harbi” olarak muhtaç çocukların yetiştirilmesinde çok önemli rol oynamıştır.
bilinen Osmanlı Rus Savaşları(1877-1878) sonrasında Sosyal hizmetin asırlık çınarlarından olan Darülaceze; Osmanlı
yaşanan yoksulluklar sonucu, çocuklara yönelik bakım tebaasından olan çocuk, yaşlı ve engellilerin bakımını
kurumlarının arttığını görmekteyiz. Islahhaneler(1863), üstlenmiştir.Çocukların bakımı, eğitimi ve mesleki öğrenimini
Daruşşafaka (1873) , Darülaceze (1895), Darulhayr-ı Ali üstlenen Darülaceze’nin içerisinde anaokulu, ilkokul ve
(1903), Darüleytamlar (1914) yaşanan savaşlar sonrası atölyeler bulunmaktadır. II. Abdülhamid döneminde açılan
çocukların korunması amaçlayan yatılı kurumlar olarak kurum günümüze kadar hizmetlerini yürütmektedir. İstanbul’da
karşımıza çıkmış ve sosyal hizmet tarihinde önemli dilenciliğin önlenmesi ve yoksullara bakımı sağlama amacıyla
görevler üstlenmiştir. açılan Darülaceze, çalışabilecek durumda olanlara mesleki
Mithat Paşanın Tuna Valiliği sırasında korunmaya muhtaç rehabilitasyon vermeyi amaçlamış ve sakinlerini üretmeye
çocuklara yönelik olarak açtığı Niş Islahhanesi (1863) bu yöneltmiştir.
alanda birçok ilki beraberinde getirmiştir. Beş yıllık bir 1903 yılında kurulan ve İstanbul’da sokakta yaşayan çocuklara
eğitim veren Islahhaneler çocuklara öğrenimin yanı sıra yönelik açılan Darul hayrı- Ali eğitim ve mesleki rehabilitasyon
mesleki eğitim vermiştir. Demircilik, marangozluk, terzilik, konusunda disiplini esas alan bir kurumsal yapı kurmuştur.
gümüş işlemeciliği, ayakkabıcılık, dökümcülük vb. birçok iş Özellikle çocuklara yönelik ödül-ceza yönteminin uygulaması,

W W W . S A B E V . O R G . T R / S O S Y A L - H İ Z M E T - M A G A Z İ N • S H M A @ S A B E V . O R G . T R